Matthew 5

Jesus duruk te daigam ale kariimet den nunga maonam

(Luke 6:20-23)

1Se Jesus kariimet suen biya nunguningkiri nungarkam mu nu duruk motongar bo te tarigiram daigam.
Mat 5:1 Moses girakala Duruk Sinai mu te Kaem ko Law Den kariimet nungaram. Mu turantala, tom imi te Jesus duruk motongar te daigam ale munan Kaem ko kingdom ningi anirukko mu kariimet nunga kausam (chapter 5 nama 7).
Se noko olekem alo tai nu kote bolala awuman.
2Se nu nunga kausa duap beteram ale iwita balam:

3“Kariimet nunumi ikisan nuna Kaem motam te nunga nongomang motam nu ilak me terong iwita se
nguanga kuruwa bagasan,
mu kariimet umutang amilmilomonko,
mu awuk, duruk wonong ko kingdom mu nononga.
4Kariimet nongomang batagoso se mo niawasan, mu amilmilomonko,
mu awuk, Kaem nongomang irokko.
5Kariimet nunga bagara kawus am, mu amilmilomonko,
mu awuk, Kaem ali lilim la nungarukko.
6Kariimet munan diram karo tumonko ninguru kuesan mu amilmilomonko,
mu awuk, Kaem baluk nuna kariimet ningo diram ma nunga balukko.
7Kariimet nunga saki alo nongomang nungarsan mu amilmilomonko,
mu awuk, Kaem nuna betela gomang nungarukko.
8Kariimet nongomang motam ningi diram se karur bo mena mu amilmilomonko,
mu awuk, nuna Kaem aringimonko.
9Kariimet ining singi kager menawu lila awusan mu amilmilomonko,
mu awuk, Kaem nunga baluk mu nuna noko kuriang alo ma nunga balukko.
10Kariimet munan diram betesan se mu ko nunga bita maguwusan mu amilmilomonko,
mu awuk, duruk wonong ko kingdom mu nononga.
11“Se nina ani agowom karowaral se mu ko kariimet saki den memek ninga manarmon, ninga bita maguwumon, ale kawel duap duap te ninga atumumon, mu nina am amilmilaralko. 12Nina ninguru amilmilaralko. Mu awuk, duruk wonong te nenenga koma yawara talko mu biyala nunguningkiri. Munan koma suwanta tala prophet alo girakala bagakasan mu nungumik te bitakasan.

Olekem mu gagi na inang te kamara ko wore iwita, se nikinang iwita tala

(Mark 9:50; Luke 14:34-35)

13“Nina mu ali ewere ko salt. Bare salt ko seselak menaruk, mu awuk ta nungurmon se aking seselak gemuruk? Mena. Salt uwuta maso mu ko ura mena, se kariimet am waru sapasan se imikiri awete aolak ilusan namasan taisan.

14“Nina mu ali ewere ko nikinang.
Mat 5:14-16 Jesus nikim nangarso: John 8:12. Ana nikinang me kaluwunakko: Eph 5:8-9; Phil 2:15-16; 1 Peter 2:12.
Wonong bo duruk awete aniso mu wetang te, kaluwura ko koma mena.
15Aking kariimet galep kasasan ale kani bowa ningi me betesan. Nuna kualala betesan se kariimet kawam te anisan mu suen la nikinang nungarso. 16Se koma suwanta tala, nina ninga nikinang me kaluwuralko, beteral se suen la nongoma te nikim kapa sagurukko. Mu asele nuna mel yawara nina betesan mu aringimon ale ninga Ba duruk te bagoso mu ko nup patawomonko.

Jesus Law Den ko balukaso

17“Nina ani Law Den se prophet alo nunga den menawurikko tairem ma me balalko. Ani sumu menawurikko me tairem. Bare ani ko nunguning bita sapirikko tairem. 18Ani nunguningta ninga manorsam, tom taiti se ali aniruk mu te, munan den ko batoga gotek bo ta me ta yumurokko, pempem la aniruk laguruk nama mel suen la ko nunguning aratu sapurukko.

19Buta se awiriya munan den mu katir kiaso, ale saki butata betemonko nunga manarso, mu nu duruk wonong ko kingdom ningi kituwura gotek bagurukko. Bare awiriya munan den mu karo tuso, ale saki butata betemonko nunga manarso, mu nu duruk wonong ko kingdom ningi nup biya bagurukko.

20“Ani iwita ninga manorsam, nengeta ninga munan betesan mu Law Den ko kausa kari alo se Pharisee alo nunga munan betesan mu me kiaruk ale diram nunguningkiri mena agi mu, nina duruk wonong ko kingdom ningi me kasu naguralko.

Nangamang ikup dingumura ko den

(Luke 12: 57-59)

21“Nina ninga taleng girigir alo girakala den taman mu nina ko ikiman: ‘Ni kari bo me moar se kuerukko. Awiriya kari bo moruk se kueruk mu nu den te sanamurukko.’ 22Bare ani akingtala ninga manorsam, awiriya ko bo ko gomang maguruk, mu nu den te sanamurukko. Se awiriya ko bo den memek manuk, mu nu den ariga ko kari bibiya nomokete sanamurukko. Se awiriya ko bo manuk, ‘Ni me terong, ngualara pa!’ mauk, mu nu tama ningi namara ko lage te numi beteso.
Mat 5:22 Cain Abel ko gomang magaram se moram se kueram: Gen 4; 1 John 3:12-15.


23“Buta se ni altar duap te ka munan Kaem tuiko, bare ka bo kumik te munan bo bita paguwurem se ka bo ko gomang ikuwuram mu kamin te tairuk, 24mu ni ka melmasak altar duap te awur ale, gir kote namar ale ilak den nunguru, ale asele piler tair ale ka munan Kaem tuiko.

25“Aking kari bo ni den ningi ka bitirukko kerak namawuruk, mu tairatela ni nu ilak lage luan te ilak den nunguruko. Mena mu, kari umu ni den ariga tutera ko kari kuting te ka bitiruk, se nu dirdir kuting te ka bitiruk se talipara ningi ka bitirukkowo. 26Ani nunguningta ka manorsam, ni mu te baga laga ka ikup suen la kutuwu sapar, asele ni aratukowo!

Saman katagot ko den

27“Nina munan den imi ko ikiman, ‘Ni saman katagot munan me bitarko.’ 28Bare ani akingtala ninga manorsam, kari bo imet bo arigiso ale ko motam gomang barasoso, mu nu maingkala gomang ningi la mu tere nowoso.

29“Se ni ka motam sengam mu memek lage te ka diruwurok, mu ni galuwur ale saparko. Mu awuk, ni ka kimik nuamur bo yumurokko mu mel gotek. Bare ni ka kimik guang lilim ago bager se tama ningi ka sapomonko mu am mel memek biya. 30Se ni ka kiting sengam mu memek lage te ka bitiruk, mu ni bataguru ale saparko. Mu awuk, ni ka kimik nuamur bo yumurokko mu mel gotek. Bare ni ka kimik guang lilim ago tama ningi namarko mu am mel memek biya.

Nuwus-kuari numi mera ko den

(Mat 19:9; Mark 10:11-12; Luke 16:18)

31“Se nina den imi karogo balman se ikiman, ‘Kari bo ko nuwus meruk ale karukko, mu nu girok ale tam gawa bilik te den iwita batagukko, “Ani imet imi karosam,” mauk, ale nu tuok ale asele karukko.’ 32Bare ani akingtala ninga manorsam, kari bo ko nuwus saman katagot me betera, bare nu am meso karoso se aking imet umu kari iru taso, mu imet umu nuwus-kuari ko munan kiaso, bare ko duap mu kuari memek beteram nu kaoram se nu aking kari iru tam. Se betela, kari imet umu nu taso mu nuwus-kuari ko munan kiaso tala.
Mat 5:32 Nuwus-kuari numi mera ko den: 1 Cor 7:10-11.


Kaem nup balu se te den me sokel tuiko, ko den

33“Se den bo tala nenenga usir taleng alo girakala taman se nina ikiman, mu iwita: ‘Ni mel bitarko Kari Biya ilak den nungem, mu ni me kawelerko, mu ni mel mu suen la bita saparko.’ 34Bare ani akingtala ninga manorsam, nina mel beteralko den nungal, mu mel bo nup te den me sokel tualko. Duruk wonong nup te me balalko; umutang mu Kaem ko daiga kuwim. 35Se ali ewere nup te me balalko; umutang mu noko suwik molak kuwim. Se Jerusalem wonong nup te me balalko; umutang mu King Biya ko wonong. 36Se aking nengeta ninga nisipiling te betela me balalko. Mu awuk, nina ninga nemene gawa bo tal ale gurugal se kaetam agi siraram ko aratukko mu me terong.

37“Se nina ‘Aing’ malko agi mu, diram la ‘Aing’ malko. Aking ‘Mena’ malko, mu diram la ‘Mena’ malko. Den saki saki karogo balsan umutang mu kari memek Satan kote taiso.
Mat 5:34-37 Kaem nup balu se den sokel me tunakko: Mat 23:16-22; James 5:12


Kilek memek ko koma me bitarko, ko den

(Luke 6:29-30)

38“Nina den imi balman se ikiman, ‘Kari awiriya bo ko motam galuwurok, mu noko motam am galuwumonko. Se kari awiriya bo ko kore sang kulukumurok, mu noko kore sang am kulukumumonko.'
Mat 5:38-39 Bo kilek memek kete bitiruk ko moke me bitarko: Rom 12:17-21; 1 Peter 2:23.
39Bare ani akingtala ninga manorsam, ni kari bo kilek memek kimik te bitiruk, mu ni ko koma nu kumik te me bitarko.

“Se kari bo ni kol sengam mu te ka moruk, mu ni moke ko me moarko, mu aking ngas mu gurugu tuiko.
40Se kari bo den ariga kuwim te kerak namuruk ale ka kimik lakira bo ko baluk, mu ni guang mu tui ale ka guang bo tala mu karogo kutuwu tuiko. 41Se kari bo ni ko melmasak gi ale kilometre suwanta ko ilak namarko ka diruwurok, mu ni kilometre bo agotala ko ilak am namarko. 42Se kari bo nika mel bo ko ka isok, mu ni am tuiko. Se kari bo ka mel bo tauk ale noko ura te bitiruk ale aking kisokko ka isok, mu ni me guramuko, am tuiko.

Kariimet saki memek nangimik te betesan mu am nangamang nungarnakko, ko den

(Luke 6:27-28, 32-36)

43“Nina den imi balman se ikiman, ‘Nina ninga sang alo nengemang nungaralko, bare saki alo me ninga kuesan mu nibiring nungaralko.’ 44Bare ani iwita ninga manorsam, nina sang alo me ninga kuesan mu am nengemang nungaralko. Se sika alo ninga bita maguwusan mu nogo ko Kaem am aru ngatongalko.
Mat 5:44 Jesus: Luke 23:34. Stephen: Acts 7:60. Romans 12:14, 17-18 ago arikko.
45Umutang te nina ninga Ba duruk wonong te bagoso mu ko kuriang bagaralko. Mu awuk, nu ko worem beteso se ko nikinang kariimet memek ta, ningo ta, mu am nongote kaposo. Se betela tuwik beteso se kariimet memek ta, ningo ta, mu am nongote kaposo tala.

46“Se nina kariimet ninga kuesan umutang la nengemang nungarsan agi mu, Kaem koma yawara ningaruk i? Mena. Takis tata kari nuna betelatala kariimet nunga kuesan mu koma ko nuna ago nunga kuesan tala! 47Se nina nengeta ninga sikisaki mu la woremkalal yawara nungarsan agi mu, nina yawarakala betesan e? Mena. Kariimet Kaem ko me ikia alo mu nuna betelatala nongota nunga sikisaki woremkalal yawara nungarsan tala.

“Butata se, nenenga Nenet duruk wonong te bagoso mu munan diram la beteso iwitatala, nina munan diram tala beteralko.

48

Copyright information for WSK